گــُـــــوبـاره

امروزه برنامه ريزان جنگ درکشورهای صنعتی اميران لشکری نيستند بل، که استراتژيست هايی هستند که سالها در زمينه ترفند شناسی و کردارهای ژنتيک انسان کارکرده اند. اين چگونگی سبب خشن تر شدن سياست و نرمش ناپذيری آن شده است. سياست مدرن ساخته نرم افزارهای ترفندساز است و نه ديپلوماسی انسانی. اين سياست پايی استدلالی و چوبين دارد و جايی برای برنده نمايی و تنش گريزی و ميانجيگری باز نمی گذارد و پايانداد ِ زنجيره ای از "اما" و " اگر"، های برنامه نويسان کامپيوتری ست. کسانی که با اين حوزه آشنايند می دانند که چه می گويم و ترفند بازی کنونی ميان دولت های امريکا و ايران را بسی سرگرم کننده و شگفت انگيز می يابند. يکی از ويژگی های رزم ترفندی اين است که کُنش های آن با خرد آدمی جور در نمی آيد و هر کُنشی را بايد در پيوند با همه برنامه رزمی بررسيد. نمونه اين چگونگی برخی از رفتارهای دولت امريکا در پيوند با دولت ايران است. اين که دولت امريکا آشکارا می گويد که می خواهد به دشمنان رژيم ايران کمک مالی کند و با اين کار، داد ِ اپوريسيون درونمرزی را در می آورد. اين که " چو" می اندازد که شايد در رويارويی با ايران سلاح اتمی به کار گيرد. اين کنش ها نشان می دهد که اين رفتارها بخشی از برنامه ترفندی ست که امريکا در پيوند با دولت جمهوری اسلامی ايران بکار گرفته است.

ترفند شناسی، يکی از شاخه‌های روانشناسی برآيشی ست١، که چند سالی ست بسيار گٌل کرده است و پژوهش های بسياری درباره آن شکل گرفته است. کار اين شاخه از روانشناسی، بررسی و پژوهش درباره چند و چون تمهيدات و ترفندهايی ست که انسان در هنگام رويارويی و داد و ستدهای حسابگرانه با ديگران - بويژه در رويارويی با دشمنان خويش - بکار می گيرد. ترفندمندی، چاره انديشی برای پيش گيری از ستيز است و هر جا که انسان خود را ناگزير از درگيری با ديگران می‌داند، ترفندی برای پيروزی و ِيا دست کم برای کاهش زيان ِ ناشی از شکست بکار می‌ برد.

يکی از پيش پندارهای ترفندشناسی اين است که شيوه حسابگری ذهن انسان در رويارويی با خطر، جهانشمول است و سازه‌های فرهنگی کارايی چندانی در دگرگون کردن اين شيوه ندارد. پاياندادِ بررسی های آماده در اين گستره نيز نشان داده است که پيشينه قومی و بومی آزمون شدگان، نقشی در ترفندمندی آنان ندارد. روانشناسانِ اين حوزه براين باورند که واکنش انسان در رويارویی با خطر، ريشه در الگوهای ثابت ِ رفتاری ِ او دارد. اين الگوها مانند نياز انسان به خوراک و نوشاک، فرافرهنگی ست.

آنسان که گفته شد، پاياندادِ اين پژوهش ها کاربرد ِرزمی دارد و ارتش های کشورهای صنعتی از آنها در برنامه زيزی های استراتژيک رزمی بهره می ‌گيرند. یکی از شيوه‌های بررسی کردارهای ترفندی انسان " بازی اما و اگر (۲) نام دارد. در اين بازی دو بازيگر در کنار ِکسی که بازی را داوری می‌ کند می ‌نشيند. داور به هر يک از بازيکنان دو کارتِ همانند می‌ دهد که روی يکی وازه "سازش" ، و روی ديگری واژه، "ستيز" نوشته شده است. وی سپس از يکی از بازيکنان می ‌خواهد که يکی از کارت های خود را برگزيند و بی آنکه ديگری را از گزينش خود آگاه سازد، آن را وارونه برروی ميز بگذارد.

روش اين بازی بدينگونه است که اگر هردو بازيگردر حرکت نخست، کارت ِ سازش را برگزينند، داور به هريک از آنها 200 دلار می‌دهد، اما اگر کارت ِ هردو ستيز باشد، هر يک را 10 دلار جريمه می ‌کند. اگر که نخستين بازيگر، سازش را برگزيند و ديگری ستيز را، اولی 100 دلار جايزه می ‌گيرد و ديگری 500 دلار. از آنجايی که بازيگرِ دومی نمی‌ داند که اولی چه کارتی را برگزيده است و برروی ميز گذاشته است، ناگزير گزيتش خود را براساسِ شناختی که از او دارد، بنا می ‌نهد؛ يعنی که اگر او را اهل سازش بداند، کارت ِ ستيز را برروی ميز می‌ گذارد زيرا که 500 دلار برنده می ‌شود. البته اگر سازش را نيز برگزيند، زيانی نخواهد کرد. اما فقط 100 دلار بدست خواهد آورد. اما اگر خيال کند که بازيگرِ ديگر ستيز را برگزيده است، بهتر خواهد دانست که سازش را برگزيند. اين گزينش اگر چه او را سودمندتر می‌ افتد، اما بازی را بسود ديگری پايان خواهد داد زيرا اگر طرف روبرو کارتِ ستيز را برگزيده باشد، 500 دلار می ‌گيرد و او فقط 100 دلار بدست می‌آورد. از اينرو، اين بازی برپايه شناخت ِ دو بازيگر از يکديگر استوار است و اگر تکرار شود، گزينشِ های هر يک از بازيگران، زمينه سازِ گزينشهای ديگری خواهد شد.

نمونه واقعی ِ اين بازی در زندگی روزمره هنگامی روی می‌دهد که دو گناهکار ِ همدست به زندان می‌ افتند و از هر يک جداگانه بازپرسی می ‌شود. فرض کنِيم که اين دو متهم به همدستی در گناهی هستند که اعتراف به آن برای هريک 10 سال زندان در پی خواهد داشت. اگر هردو از پذيرشِ گناه سرباز زنند و اعتراف نکنند، ‌ای بسا که آزاد شوند. بازپرس در آغازِ بازجويی به هريک از آن دو می‌گويد که اگر به گناه خود گواهی دهد، نيمی از گناه وی بخشوده خواهد شد و ديگری تاوان اين گناه را خواهد پرداخت. چون اين دو متهم در اتاقهای جداگانه نگه داشته می‌ شوند، تصميم گيری ِ هريک، براساسِ شناختی که از ديگری دارد، شکل خواهد گرفت. اگر يکی بپندارد که ديگری هرگز اعتراف نخواهد کرد و لب به سخن نخواهد گشود، وی نيز از همکاری با بازپرس سرباز خواهد زد. اما اگر اين پنداره نادرست باشد، نه تنها 10 سال در زندان خواهد ماند بلکه با اين کارِ خود، آزادی ِ همکارِ نابکار خود را نيز سبب خواهد شد.
.گفتيم که اگر بازی "اما و اگر" 10 بار تکرار شود، رفتار ِ هر بازيگر در گزينش کارت خود، زمينه ساز ِ رفتار ديگری خواهد شد.

رابرت اکسلرد (۳)، يکی از دانشمندان رشته بازی های سياسی که پژوهش درباره اين بازی را در روزگارِ کنونی گسترش تازه‌ای
بخشيده است، در يک برنامه ريزی کامپيوتری، با گزينش 10 شيوه بازيگری به مقايسه آنها پرداخته است. در اين برنامه، هر بازيگر 300 بار در برابر ِ ديگری بازی می‌کند. پاياندادِ اين بررسی نشان داده است که اگر چه بازيگر ِ نيکوکاری که هميشه کارت ِ سازش را برمی گزيند، زيانی نمی‌بيیند، اما بهترين و پيروزترين روش آن است که در آن نيکی با نيکی و بدی با بدی پاسخ داده می‌شود. بازده اين بررسی و چندين پژوهش ديگر در اين زمينه، نشان داده است که ناکارآمدترين شيوه آن است که بيشترين نيرنگ را در خود دارد.
بررسی ِ سازه‌های سازنده اين گونه گزينشها و چند و چون آنها سالهاست که برنامه زيزان ِ ترفندهای رزمی ارتشهای مدرن جهان را سرگرم خود داشته است. بررسیِ اماها و اگرهای دو کشور ِ ستيزگر و پرخاشجو، گاه می‌تواند بی پرداختن به جنگ، با پيروزی و چيرگی ِ يکی از آن دو کشور بر ديگری پايان يابد. اين بازی را برنامه رِيزهای رزمی پنتاگون نيز بکارمی برند و با حسابگری شيوه برخورد ِ کسانی چون صدام حسين و شناختی که از او دارند، دست به يورش به عراق و کشورهای همانند آن می ‌زنند. در دوران جنگ سرد، شيوه برخورد رزمی امريکا با شوروی و چگونگی کاربرد بمب اتمی برپايه اين بازی و ديگر داده‌های بررسيهای ترفندمندی برنامه ريزی شده بود. اکنون نيز هر بار که ارتش امريکا دستور آماده کردن نيروی رزمی برای يورش به کشوری را از سردمداران آن کشور می‌گيرد، تاکتيک رويارویی براساس ترفندهای رزمی آن ارتش و در مورد کشورهای ديکتاتوری برپايه دانش پنتاگون از روانشناسی ديکتاتور آن کشوربرنامه ريزی می ‌شود.

البته کوشش برای شناسايی شيوه انديشه دشمن و بررسی شگردهای نبرد از ديد وی کار تازه‌ای نيست و ستيزجويان هماره در سراسر تاريخ برآن بوده‌اند تا با ورود به دنيای ذهنی هماوردان خود، آنان را در ميدان کارزار زبون سازند. تفاوت اساسی ترفندشناسی مدرن با کار پيشينيان در پافشاری آن برشيوه روشمندی است که باورها و ارزشداوريهای فردی را برنمی تابد. چیين است که تا اين آزمايشها چندين و چند بار بازسازی نشود و پايانی همانند نداشته باشد، داده‌های پايانی بکار گرفته نمی‌ شود.

يکی از دلايلی که غربيان را در پيشبرد برنامه‌هايشان در دوسده کنونی کامياب کرده است واگذاری هر کوشه کار به کاردانان ويژه کار و نيز بهره وری آنان از پاياندادِ آزمونهای خرد پذير و دانش پسند است. در حکومت های ديکتاتوری همه پاسخ ها پيش بينی پذير است زيرا ديکتاتورِی که خود را همه دانا وهمه با توانا می‌داند سخنی به زِيان خويش نمی ‌تواند بگويد و نيز اگر بتواند و بگويد، چيزی فراتر از باور شخصی خود نمی ‌تواند گفت. از اينرو در جوامع نادموکراتيک، همه پاسخ ها از پيش داده شده است. اما درکشورهايی که کيش شخصيت روزنه بروز نمی ‌يابد، بخش بزرگی از بودجه هر پروژه صرف پژوهش در باره شدنی بودن آن پروژه و سود و زيان آن می ‌شود

---------------
١. برآيش را در اينجا در برابر واژه انگليسی ((Evolution آورده ‌ام که بمعنای کٌند روندِ دگرگونيهای زيستی از آغاز پيدايش هستی تاکنون برروی زمين است. روانشناسی برآیشی، رفتارها و کردارهای انسان را در پرتو نيازهای زيستی آنان در درازنای تاريخ بررسی می‌ کند.

۲. این بازی در زبان انگليسی Prisoners Dilema نام دارد که من "بازی اما و اگر" را در برابر ان نهاده‌ ام. اين بازی طرفداران فراوانی در ميان سياست بازان حرفه ای دارد و هنری کيسينجر، هلمود اشميت، بيل کلينتون و تونی بلر، تنی چند از دوستان
.نامدار اين حوزه اند

۳. Robert Axelord

بازگشت به صفحه اول

گــُـــــوبـاره

Thursday, April 13, 2006

ترفند شناسی و کشمکش ايران و امريکا

گــُـــــوبـاره

	Thursday, April 13, 2006 ترفند شناسی و کشمکش ايران و امريکا امروزه برنامه ريزان جنگ درکشورهای صنعتی اميران لشکری نيستند بل، که استراتژيست هايی هستند که سالها در زمينه ترفند شناسی و کردارهای ژنتيک انسان کارکرده اند. اين چگونگی سبب خشن تر شدن سياست و نرمش ناپذيری آن شده است. سياست مدرن ساخته نرم افزارهای ترفندساز است و نه ديپلوماسی انسانی. اين سياست پايی استدلالی و چوبين دارد و جايی برای برنده نمايی و تنش گريزی و ميانجيگری باز نمی گذارد و پايانداد ِ زنجيره ای از "اما" و " اگر"، های برنامه نويسان کامپيوتری ست. کسانی که با اين حوزه آشنايند می دانند که چه می گويم و ترفند بازی کنونی ميان دولت های امريکا و ايران را بسی سرگرم کننده و شگفت انگيز می يابند. يکی از ويژگی های رزم ترفندی اين است که کُنش های آن با خرد آدمی جور در نمی آيد و هر کُنشی را بايد در پيوند با همه برنامه رزمی بررسيد. نمونه اين چگونگی برخی از رفتارهای دولت امريکا در پيوند با دولت ايران است. اين که دولت امريکا آشکارا می گويد که می خواهد به دشمنان رژيم ايران کمک مالی کند و با اين کار، داد ِ اپوريسيون درونمرزی را در می آورد. اين که " چو" می اندازد که شايد در رويارويی با ايران سلاح اتمی به کار گيرد. اين کنش ها نشان می دهد که اين رفتارها بخشی از برنامه ترفندی ست که امريکا در پيوند با دولت جمهوری اسلامی ايران بکار گرفته است. ترفند شناسی، يکی از شاخه‌های روانشناسی برآيشی ست١، که چند سالی ست بسيار گٌل کرده است و پژوهش های بسياری درباره آن شکل گرفته است. کار اين شاخه از روانشناسی، بررسی و پژوهش درباره چند و چون تمهيدات و ترفندهايی ست که انسان در هنگام رويارويی و داد و ستدهای حسابگرانه با ديگران - بويژه در رويارويی با دشمنان خويش - بکار می گيرد. ترفندمندی، چاره انديشی برای پيش گيری از ستيز است و هر جا که انسان خود را ناگزير از درگيری با ديگران می‌داند، ترفندی برای پيروزی و ِيا دست کم برای کاهش زيان ِ ناشی از شکست بکار می‌ برد. يکی از پيش پندارهای ترفندشناسی اين است که شيوه حسابگری ذهن انسان در رويارويی با خطر، جهانشمول است و سازه‌های فرهنگی کارايی چندانی در دگرگون کردن اين شيوه ندارد. پاياندادِ بررسی های آماده در اين گستره نيز نشان داده است که پيشينه قومی و بومی آزمون شدگان، نقشی در ترفندمندی آنان ندارد. روانشناسانِ اين حوزه براين باورند که واکنش انسان در رويارویی با خطر، ريشه در الگوهای ثابت ِ رفتاری ِ او دارد. اين الگوها مانند نياز انسان به خوراک و نوشاک، فرافرهنگی ست. آنسان که گفته شد، پاياندادِ اين پژوهش ها کاربرد ِرزمی دارد و ارتش های کشورهای صنعتی از آنها در برنامه زيزی های استراتژيک رزمی بهره می ‌گيرند. یکی از شيوه‌های بررسی کردارهای ترفندی انسان " بازی اما و اگر (۲) نام دارد. در اين بازی دو بازيگر در کنار ِکسی که بازی را داوری می‌ کند می ‌نشيند. داور به هر يک از بازيکنان دو کارتِ همانند می‌ دهد که روی يکی وازه "سازش" ، و روی ديگری واژه، "ستيز" نوشته شده است. وی سپس از يکی از بازيکنان می ‌خواهد که يکی از کارت های خود را برگزيند و بی آنکه ديگری را از گزينش خود آگاه سازد، آن را وارونه برروی ميز بگذارد. روش اين بازی بدينگونه است که اگر هردو بازيگردر حرکت نخست، کارت ِ سازش را برگزينند، داور به هريک از آنها 200 دلار می‌دهد، اما اگر کارت ِ هردو ستيز باشد، هر يک را 10 دلار جريمه می ‌کند. اگر که نخستين بازيگر، سازش را برگزيند و ديگری ستيز را، اولی 100 دلار جايزه می ‌گيرد و ديگری 500 دلار. از آنجايی که بازيگرِ دومی نمی‌ داند که اولی چه کارتی را برگزيده است و برروی ميز گذاشته است، ناگزير گزيتش خود را براساسِ شناختی که از او دارد، بنا می ‌نهد؛ يعنی که اگر او را اهل سازش بداند، کارت ِ ستيز را برروی ميز می‌ گذارد زيرا که 500 دلار برنده می ‌شود. البته اگر سازش را نيز برگزيند، زيانی نخواهد کرد. اما فقط 100 دلار بدست خواهد آورد. اما اگر خيال کند که بازيگرِ ديگر ستيز را برگزيده است، بهتر خواهد دانست که سازش را برگزيند. اين گزينش اگر چه او را سودمندتر می‌ افتد، اما بازی را بسود ديگری پايان خواهد داد زيرا اگر طرف روبرو کارتِ ستيز را برگزيده باشد، 500 دلار می ‌گيرد و او فقط 100 دلار بدست می‌آورد. از اينرو، اين بازی برپايه شناخت ِ دو بازيگر از يکديگر استوار است و اگر تکرار شود، گزينشِ های هر يک از بازيگران، زمينه سازِ گزينشهای ديگری خواهد شد. نمونه واقعی ِ اين بازی در زندگی روزمره هنگامی روی می‌دهد که دو گناهکار ِ همدست به زندان می‌ افتند و از هر يک جداگانه بازپرسی می ‌شود. فرض کنِيم که اين دو متهم به همدستی در گناهی هستند که اعتراف به آن برای هريک 10 سال زندان در پی خواهد داشت. اگر هردو از پذيرشِ گناه سرباز زنند و اعتراف نکنند، ‌ای بسا که آزاد شوند. بازپرس در آغازِ بازجويی به هريک از آن دو می‌گويد که اگر به گناه خود گواهی دهد، نيمی از گناه وی بخشوده خواهد شد و ديگری تاوان اين گناه را خواهد پرداخت. چون اين دو متهم در اتاقهای جداگانه نگه داشته می‌ شوند، تصميم گيری ِ هريک، براساسِ شناختی که از ديگری دارد، شکل خواهد گرفت. اگر يکی بپندارد که ديگری هرگز اعتراف نخواهد کرد و لب به سخن نخواهد گشود، وی نيز از همکاری با بازپرس سرباز خواهد زد. اما اگر اين پنداره نادرست باشد، نه تنها 10 سال در زندان خواهد ماند بلکه با اين کارِ خود، آزادی ِ همکارِ نابکار خود را نيز سبب خواهد شد. .گفتيم که اگر بازی "اما و اگر" 10 بار تکرار شود، رفتار ِ هر بازيگر در گزينش کارت خود، زمينه ساز ِ رفتار ديگری خواهد شد. رابرت اکسلرد (۳)، يکی از دانشمندان رشته بازی های سياسی که پژوهش درباره اين بازی را در روزگارِ کنونی گسترش تازه‌ای بخشيده است، در يک برنامه ريزی کامپيوتری، با گزينش 10 شيوه بازيگری به مقايسه آنها پرداخته است. در اين برنامه، هر بازيگر 300 بار در برابر ِ ديگری بازی می‌کند. پاياندادِ اين بررسی نشان داده است که اگر چه بازيگر ِ نيکوکاری که هميشه کارت ِ سازش را برمی گزيند، زيانی نمی‌بيیند، اما بهترين و پيروزترين روش آن است که در آن نيکی با نيکی و بدی با بدی پاسخ داده می‌شود. بازده اين بررسی و چندين پژوهش ديگر در اين زمينه، نشان داده است که ناکارآمدترين شيوه آن است که بيشترين نيرنگ را در خود دارد. بررسی ِ سازه‌های سازنده اين گونه گزينشها و چند و چون آنها سالهاست که برنامه زيزان ِ ترفندهای رزمی ارتشهای مدرن جهان را سرگرم خود داشته است. بررسیِ اماها و اگرهای دو کشور ِ ستيزگر و پرخاشجو، گاه می‌تواند بی پرداختن به جنگ، با پيروزی و چيرگی ِ يکی از آن دو کشور بر ديگری پايان يابد. اين بازی را برنامه رِيزهای رزمی پنتاگون نيز بکارمی برند و با حسابگری شيوه برخورد ِ کسانی چون صدام حسين و شناختی که از او دارند، دست به يورش به عراق و کشورهای همانند آن می ‌زنند. در دوران جنگ سرد، شيوه برخورد رزمی امريکا با شوروی و چگونگی کاربرد بمب اتمی برپايه اين بازی و ديگر داده‌های بررسيهای ترفندمندی برنامه ريزی شده بود. اکنون نيز هر بار که ارتش امريکا دستور آماده کردن نيروی رزمی برای يورش به کشوری را از سردمداران آن کشور می‌گيرد، تاکتيک رويارویی براساس ترفندهای رزمی آن ارتش و در مورد کشورهای ديکتاتوری برپايه دانش پنتاگون از روانشناسی ديکتاتور آن کشوربرنامه ريزی می ‌شود. البته کوشش برای شناسايی شيوه انديشه دشمن و بررسی شگردهای نبرد از ديد وی کار تازه‌ای نيست و ستيزجويان هماره در سراسر تاريخ برآن بوده‌اند تا با ورود به دنيای ذهنی هماوردان خود، آنان را در ميدان کارزار زبون سازند. تفاوت اساسی ترفندشناسی مدرن با کار پيشينيان در پافشاری آن برشيوه روشمندی است که باورها و ارزشداوريهای فردی را برنمی تابد. چیين است که تا اين آزمايشها چندين و چند بار بازسازی نشود و پايانی همانند نداشته باشد، داده‌های پايانی بکار گرفته نمی‌ شود. يکی از دلايلی که غربيان را در پيشبرد برنامه‌هايشان در دوسده کنونی کامياب کرده است واگذاری هر کوشه کار به کاردانان ويژه کار و نيز بهره وری آنان از پاياندادِ آزمونهای خرد پذير و دانش پسند است. در حکومت های ديکتاتوری همه پاسخ ها پيش بينی پذير است زيرا ديکتاتورِی که خود را همه دانا وهمه با توانا می‌داند سخنی به زِيان خويش نمی ‌تواند بگويد و نيز اگر بتواند و بگويد، چيزی فراتر از باور شخصی خود نمی ‌تواند گفت. از اينرو در جوامع نادموکراتيک، همه پاسخ ها از پيش داده شده است. اما درکشورهايی که کيش شخصيت روزنه بروز نمی ‌يابد، بخش بزرگی از بودجه هر پروژه صرف پژوهش در باره شدنی بودن آن پروژه و سود و زيان آن می ‌شود --------------- ١. برآيش را در اينجا در برابر واژه انگليسی ((Evolution آورده ‌ام که بمعنای کٌند روندِ دگرگونيهای زيستی از آغاز پيدايش هستی تاکنون برروی زمين است. روانشناسی برآیشی، رفتارها و کردارهای انسان را در پرتو نيازهای زيستی آنان در درازنای تاريخ بررسی می‌ کند. ۲. این بازی در زبان انگليسی Prisoners Dilema نام دارد که من "بازی اما و اگر" را در برابر ان نهاده‌ ام. اين بازی طرفداران فراوانی در ميان سياست بازان حرفه ای دارد و هنری کيسينجر، هلمود اشميت، بيل کلينتون و تونی بلر، تنی چند از دوستان .نامدار اين حوزه اند ۳. Robert Axelord بازگشت به صفحه اول گوباره April 13, 2006	seedbox vpn norway